Głos z Górnego Śląska

4. Nowe otwarcie w myśleniu o przyszłości

Na Górnym Śląsku dokonuje się radykalna przemiana tożsamościowa i wizerunkowa. Tworzy się nowa tożsamość, postępuje proces integracji społeczno-kulturowej „starych
i nowych” mieszkańców regionu, w coraz większym stopniu region staje się wspólnotą
i obywatelskim zobowiązaniem.

4.1. W ostatnim dwudziestoleciu sektorowe programy rządowe i środki europejskie przyczyniły się do wzmocnienia infrastruktury regionu, małych i średnich firm oraz kapitału ludzkiego. W górnośląskich warunkach restrukturyzacji sektorowej gospodarki, rewitalizacji postindustrialnej, odnowy środowiskowej, obszarów wiejskich i małych ośrodków miejskich oraz przechodzenia „od kultury miast do miast kultury”, zabrakło jednak regionalnego programu wsparcia.

4.2. Społeczności i samorządy lokalne regionu pozostały bez wsparcia adekwatnego do skali skutków społecznych, jakie wywołały procesy przekształceń gospodarczych, a zwłaszcza likwidacja kopalń, hut, koksowni i współpracujących z nimi licznych przedsiębiorstw. Warunki społeczne, kulturalne i środowiskowe, pomimo znacznego ich polepszenia, współcześnie nie zapewniają mieszkańcom Górnego Śląska oczekiwanej jakości życia.

4.3. Dzisiaj Górny Śląsk potrzebuje całościowych rozwiązań oraz skutecznych decyzji
i efektywnych działań. Dotyczy to w szczególności tworzenia partnerstwa i warunków współpracy ludzi i instytucji nauki, kultury, biznesu i samorządów terytorialnych. Promocji wymaga „ekologia ludzka”; z rodziną, jako naturalną i podstawową instytucją społeczną, stanowiącą fundament pomyślności Rzeczpospolitej oraz ze sferą wartości, bez której najsprawniejsze rozwiązania ustrojowe pozostają nieefektywne.

4.4. Wstrzymania wymaga proces dalszej utraty substancji zabytkowej regionalnego dziedzictwa, w tym przemysłowego i technicznego, atrakcyjnych terenów i obiektów poprzemysłowych, których rewitalizacja może stać się źródłem rozwoju nowych aktywności gospodarczych, kulturalnych i rekreacyjnych.

4.5. O przyszłości Górnego Śląska zadecydują rozpoczęte procesy metropolizacji aglomeracji górnośląskiej oraz innych ważnych górnośląskich ośrodków miejskich. Są one powiązane
z przemianami strukturalnymi w gospodarce, z rozwojem kulturowym miast oraz
z przemianami tożsamościowo-wizerunkowymi. Procesy metropolizacyjne mogą przyczynić się w decydującym stopniu do odegrania przez Górny Śląsk roli jednego z centrów rozwoju cywilizacyjnego i kulturowego Polski.

4.6. Takie procesy, jak „regres demograficzny”, ruchy migracyjne, zmiana generacyjna współwystępująca równocześnie z wysokimi aspiracjami cywilizacyjnymi młodego pokolenia, wymagają wyprzedzającego przygotowania regionu i jego społeczności wobec przyszłych zmian, globalizacji konkurencji, procesów cyfryzacji i konwergencji mediów. Wymaga to także wzmożonej kreatywności jednostek, grup społeczno-zawodowych
i społeczności terytorialnych.

4.7. Warto zadbać, aby współcześnie i w budowaniu przyszłości Górnego Śląska były obecne śląski etos pracowitości i odpowiedzialności, zaangażowania obywatelskiego i różnorodność dobrych tradycji, przywiązanie do wartości duchowych i społecznych, wysoka kultura rolna
i przemysłowa, dziedzictwo obszarów wiejskich i obszarów zurbanizowanych. Integralną częścią górnośląskiej tkanki życia społecznego pozostają chrześcijańskie wartości i postawy religijne, które otwarte na różnorodność form społecznego zaangażowania i w zespoleniu
z nimi wspomagają przezwyciężanie trudności „czasów kryzysu”, będąc równocześnie tworzywem kształtowania nowoczesnej, obywatelskiej osobowości mieszkańców Górnego Śląska. 

****

Na Górnym Śląsku nie ma powrotu do przeszłości. Nie chcemy myśleć przeszłością. Górny Śląsk przekracza swoje granice historyczno-kulturowe i jest otwarty na wyzwania przyszłości. Otwarty na wyzwania, nie odwraca się od swojego dziedzictwa i tożsamości, znajdując w nich siłę i mądrość pozwalającą na pokonywanie przeciwności.

Katowice, w grudniu 2013 roku