W stanowisku, opublikowanym 21 września, rada nie odrzuca reformy górnictwa. Stanowczo upomina się jednak o sposób jej realizacji i o społeczną zgodę wokół tej transformacji.

O gotowość do porozumienia zwraca się zarówno do rządu, jak i do związków zawodowych. Rządowi zwraca uwagę: „Zagrożenia czy konflikty mogą zostać nie tylko zażegnane, ale przekute w szansę przede wszystkim dla tych, którzy dziś najbardziej się obawiają o przyszłość swoją i własnych rodzin”.

Z kolei do związków zawodowych Rada Społeczna apeluje, żeby nie ograniczyły się do samej tylko obrony praw pracowniczych. Poza tym powinny one też konstruktywnie włączyć się w programy restrukturyzacji i modernizacji.

„Każda, nawet najtrudniejsza reforma jest możliwa do przeprowadzenia pod warunkiem społecznej zgody co do jej celów i etapów realizacji” – zaznacza rada.

Nie zmarnujcie potencjału!

Rada Społeczna przy Arcybiskupie Metropolicie Katowickim wskazuje na założenie, z jakim trzeba przystąpić do tej reformy – otóż mieszkańcy Górnego Śląska powinni być podmiotem, a nie przedmiotem planowanej transformacji.

„Planowana restrukturyzacja regionu powinna być poprzedzona procesami inwestycyjnymi w nowe technologie, tworzeniem nowoczesnych centrów wzdłuż ciągów komunikacyjnych, wsparciem dla lokalnych inicjatyw, ułatwieniami administracyjnymi, aby ten kapitał ludzkiej przedsiębiorczości nie został zmarnowany, lecz pomnożony” – stwierdza.

W jej stanowisku znajduje się szereg szczegółowych wskazań. Członkowie rady piszą o potencjale edukacyjnym śląskich uniwersytetów i szkół wyższych, który trzeba wykorzystać przy planowanej restrukturyzacji. „Śląskie uczelnie wyższe wymagają jeszcze znacznego wsparcia finansowego, porównywalnego do innych ośrodków akademickich w kraju” – czytamy.

Nieuchronne wygaszanie?

„Z wielu względów o charakterze globalnym, krajowym i regionalnym restrukturyzacja przemysłu węglowego przez jego wygaszanie wydaje się nieuchronna. Jednak w imię sprawiedliwości, solidarności i zrównoważonego rozwoju proces ten należy mocniej połączyć z procesem wsparcia dla gmin górniczych, tak aby miasta powstałe na węglu i dla węgla, jako rekompensatę za ponoszone koszty i straty (także te ekologiczne) otrzymały postindustrialną infrastrukturę do wykorzystania na cele naukowe, edukacyjne, społeczne, kulturalne i komercyjne” – podpowiada. Rada Społeczna chce, żeby zmianom towarzyszyły konkretne impulsy, które pobudzą Górny Śląsk do rozwoju w innych dziedzinach niż górnictwo. Przy tym nie wolno jednak zostawić bez wsparcia tych osób, które mogą mieć trudności z podjęciem nowych zadań.

Dokument zawiera postulat zwiększenia dostępności programów dla regionu. „Wraz z końcem wydobywania węgla kamiennego, wokół którego przez ostatnie 200 lat zbudowana została tożsamość Górnego Śląska i jego mieszkańców, czeka nas przecież także głęboka przemiana kulturowa, która dotyka tak ważnego dla mieszkańców regionu etosu sumiennej pracy, rzetelności, solidarności i wytrwałości w przeciwnościach oraz umiłowania rodziny i wiary” – stwierdzili członkowie rady. Rada Społeczna jest gremium informacyjno-doradczym arcybiskupa metropolity katowickiego Wiktora Skworca. Zasiadają w niej osoby o wybitnym stopniu kompetencji, specjaliści w swoich dziedzinach, reprezentujący środowiska akademickie, dziennikarskie, przedsiębiorców, polityków, samorządowców oraz teoretyków i praktyków różnych dziedzin społecznych.

W obecnej kadencji (lata 2019–2024) są to: Andrzej Grajewski – historyk, politolog i dziennikarz „Gościa Niedzielnego”, architekt Ryszard Kopiec, Elżbieta Kortyczko – lekarz neonatolog i Prezes Katolickiego Stowarzyszenia Lekarzy Polskich, adwokat Tomasz Kurpas, prawnik i polityk Krzysztof Józef Mikuła, dziennikarka Anna Musialik-Chmiel, przedsiębiorca Marek Staszek, psycholog i pedagog Ilona Świerad, były prezydent Katowic Piotr Uszok i ks. Arkadiusz Wuwer, wykładowca na Wydziale Teologicznym UŚ (sekretarz Rady).