Poświęcenie wyremontowanych grobów powstańców śląskich, Chorzów, 25 października
Uroczystość upamiętniająca Powstańców Śląskich pochodzących z Chorzowa Starego odbędzie się 25 października 2018 roku. Rozpocznie się Mszą św. o 16.00 w kościele św. Marii Magdaleny w Chorzowie. Następnie przejdziemy na cmentarz parafialny, gdzie odbędzie się poświęcenie wyremontowanych przez IPN grobów powstańców: Alojzego Watoły, Marcina Watoły, Pawła Sojki, Wincentego Machajskiego i Franciszka Wieczorka.
Naszych bohaterów uczcimy Apelem Pamięci i salwą honorową. Uroczystość uświetni kompania honorowa 34. Dywizjonu Rakietowego Obrony Powietrznej z Bytomia.
Obchodom towarzyszyć będzie akcja edukacyjna skierowana do uczniów szkół chorzowskich. W jej ramach młodzież szkolna będzie miała okazję wysłuchać wykładów: „Nie żal mi cierpieć, nie żal mi umierać…” – powstańcy w walce o polski Górny Śląsk” Zbigniewa Gołasza oraz „Niepodległa Rzeczypospolita wobec Górnego Śląska 1919-1922” – Ryszarda Mozgola z OBEN IPN w Katowicach. Zostaną one wygłoszone w Starochorzowskim Domu Kultury, o 9.30 (ul. Siemianowicka 59). Uczestnicy będą mogli się również na miejscu zapoznać z wystawą przygotowaną przez Muzeum Powstań Śląskich pt. „Śląsk – droga do Niepodległej”.
Uroczystość została zorganizowana przez Oddział IPN w Katowicach w ramach obchodów stulecia odzyskania przez Polskę niepodległości, we współpracy z Muzeum Powstań Śląskich w Świętochłowicach oraz Urzędem Miasta w Chorzowie. Jej celem jest przypomnienie Powstańców Śląskich spoczywających na cmentarzu przy ul. J. Kalusa:
– Wincentego Machajskiego (15.04.1896–11.11.1948) – uczestnika Powstań Śląskich, a w III Powstaniu dowódcę I kompanii III Baonu 1 Pułku Piechoty im. Józefa Piłsudskiego;
– Pawła Sojkę (29.08.1895–04.08.1924) – kierownika Polskiego Komitetu Plebiscytowego w Chorzowie Starym; uczestnika trzech Powstań Śląskich, organizatora strajków szkolnych w 1920 r. na terenie Chorzowa, a w czasie III Powstania komisarycznego naczelnika gminy Chorzów;
– Alojzego Watołę (09.06.1900–24.08.1920), syna Marcina Watoły, który odniósł ciężkie rany w czasie walk o zakłady azotowe podczas II Powstania Śląskiego i w ich następstwie zmarł;
– Marcina Watołę (26.10.1875–20.01.1923) – współorganizatora i komendanta chorzowskiego obwodu Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska w I Powstaniu Śląskim; dowódcę kompanii w grupie taktycznej K. Gajdzika w II Powstaniu, uczestnika zwycięskich walk o Chorzów Stary, Michałkowice i Bytków. W III Powstaniu Śląskim dowódcę III chorzowskiego batalionu w 1 Pułku Piechoty im. Józefa Piłsudskiego po dowództwem Walentego Fojkisa, formacji, która opanowała powiat katowicki i wzięła udział w zaciętych walkach o Kędzierzyn Koźle. Po powstaniach komendant chorzowskiej grupy Związku Powstańców Śląskich. Za heroiczną postawę odznaczony Krzyżem Orderu Virtuti Militari V Klasy oraz Śląską Wstęgą Waleczności i Zasługi;
– Franciszka Wieczorka (29.11.1892–08.12.1924) – dowódcę 10 Kompanii;
– Emila Walesę (23.01.1882–14.04.1926), współorganizatora wraz z M. Watołą komórki Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska na terenie Chorzowa Starego, uczestnika trzech Powstań Śląskich, komendanta Placu na Chorzów Stary, którego grób nie dotrwał naszych czasów.
– Groby Alojzego Watoły, Marcina Watoły, Pawła Sojki, Wincentego Machajskiego i Franciszka Wieczorka dotrwały naszych czasów. Ich stan techniczny od lat wymagał jednak interwencji. Dzięki gruntownemu remontowi sfinansowanemu przez Instytut Pamięci Narodowej, przetrwają one kolejne dziesięciolecia i nie podzielą losu grobu Emila Walesy, który nie doczekał stulecia Powstań Śląskich. Remonty grobów i upamiętnień Powstań Śląskich są realizowane przez katowickie Oddziałowe Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa, które w ramach swoich zadań w latach 2019–2022 pragnie przyczynić się do wielkiej odnowy miejsc pamięci bohaterów, dzięki którym Śląsk powrócił do Macierzy.
