O przebudowę Górnego Śląska

V. Restrukturyzacja tradycyjnej gospodarki

Narastający od 2008 roku wieloaspektowy kryzys światowy, wyeksponował „wrażliwość” śląskiej gospodarki na wahania koniunkturalne gospodarki globalnej. Gwałtowny spadek cen węgla na rynkach światowych podważa ekonomiczne podstawy funkcjonowania górnictwa węgla kamiennego. Podejmowanie decyzji o dalszym funkcjonowaniu przemysłu surowcowo-energetycznego, w tym szczególnie górnictwa węgla kamiennego, powinno w pierwszej kolejności uwzględniać strategiczne bezpieczeństwo energetyczne kraju. Z tych racji konieczne jest aktywne i niekoniunkturalne włączenie się państwa w proces przemian strukturalnych w regionie.

Wśród warunków początkowych uzdrowienia ekonomicznego górnictwa węgla kamiennego, a także polepszenia klimatu społecznego wokół tej branży, niezbędna jest modernizacja operacyjnego zarządzania kopalniami, w tym wypracowania nowych rozwiązań w zakresie systemu motywacyjnego. Nieunikniona jest zmiana struktury płac w górnictwie węgla kamiennego. Stosunkowo niskie wynagrodzenie podstawowe i duża liczba dodatków czyni system płacowy mało czytelnym i niewiarygodnym. Dotyczy to także zmiany regulacji prawnych w kwestiach pracowniczych i w zasadach funkcjonowania związków zawodowych. Ustawa o związkach zawodowych powinna gwarantować wyłonienie reprezentatywnego przedstawicielstwa zatrudnionych, dla ułożenia wzajemnych relacji między pracodawcami i pracobiorcami.

Procesy destrukcji tradycyjnych gałęzi przemysłowych pozbawiły zatrudnienia wielu pracowników, często o niewystarczających kwalifikacjach do konkurowania na zmienionym rynku pracy. Utrzymujące się trwałe bezrobocie prowadzi do nędzy i patologii społecznych, a także przyczynia się do wzrostu emigracji zarobkowej, zwłaszcza najmłodszego i dobrze wykształconego pokolenia mieszkańców Górnego Śląska. Od władz rządowych i samorządowych oczekujemy stworzenia skuteczniejszej polityki przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu oraz wspierania procesów włączania społecznego. Fundamentem jest efektywny system edukacji i kształcenia ustawicznego oraz tworzenie nowych miejsc pracy. Chodzi o pracę sprawiedliwie opłacaną i prawnie zabezpieczaną.

Na Górnym Śląsku, wysiłkiem wielu środowisk, tworzy się nowy profil gospodarczy, oparty na rozwoju nowych, innowacyjnych branż. Jeśli mają one katalizować rozwój innych branż, a w szczególności przyczyniać się do kształtowania nowych specjalności gospodarczych regionu, wskazanych w strategii rozwoju innowacyjnego i technologicznego, to wymagają one wsparcia ze strony polityki strukturalnej rządu i władz samorządowych.

Obecnie i w przyszłości powstawanie nowych miejsc pracy musi być związane z rozwojem gospodarczym, społecznym i kulturalnym regionu, opartym na szerokim współdziałaniu nauki, kultury i biznesu, przy wsparciu władz samorządowych. Zapewni to stabilną sytuację nie tylko na regionalnym rynku pracy, lecz pozwoli na wzmocnienie pozycji Górnego Śląska na arenie ponadregionalnej.