Okazuje się, że nawet zwycięzcy telewizyjnego show "Mam talent!" talentu nie mają. To, czym się chwalą, to szczególne uzdolnienia.

Dzieci wybitnie uzdolnione wyróżnia 9 cech. Pierwszą z nich jest ciekawość. – Ciekawość to pierwszy stopień do twórczości – przekonywał prof. Krzysztof Szmidt. Podał także autentyczne przykłady pytań stawianych przez takie dzieci: "Dlaczego słońce przyciemnia skórę, a rozjaśnia włosy?", "Dlaczego kamikadze nakładają kaski?", "Dlaczego w lodówce jest światło, a w zamrażalniku nie?", "Czemu samoloty nie są robione z tego samego materiału, co czarne skrzynki?", "Co Pan Bóg robił przed stworzeniem świata?", "Skoro Superman jest taki mądry, to dlaczego zakłada majtki na rajtuzy?" oraz "Dlaczego w spojrzeniu kury jest tyle nienawiści?".

Kolejną charakterystyczną zdolnością takich dzieci jest spostrzegawczość, dalej – duże zainteresowanie np. sprawami dorosłych. Dzieci wybitnie zdolne mają także zamiłowanie do czytania, cechują się wyobraźnią twórczą. Są wytrwałe, dojrzałe, nie mają problemów z koncentracją, potrafią również być samokrytyczne oraz żwawe intelektualnie.

Dzieci zdolne dzielą się na trzy grupy. Pierwsze z nich mają uzdolnienia intelektualne, drugie – w różnych dziedzinach, trzecie są uzdolnione twórczo. Predyspozycje do pewnych zdolności, talentów ujawniają się już u małych dzieci. U dzieci od 3. do 10. roku życia najszybciej zaobserwować można zdolności poznawczo-intelektualne, muzyczne oraz plastyczne.

Dzieci zdolne zadają ciekawe, twórcze i mądre pytania. Wcześnie, np. w wieku 4–5 lat, zaczynają czytać i pisać. Przewodniczą innym, nawet dorosłym, są ciekawe świata, mają podzielność uwagi i dobre poczucie humoru. W rozwiązywaniu problemów, zagadek szukają innowacyjnych, spektakularnych wyjść. Nie lubią powtarzalności, mają płynność myślenia, dużo pomysłów, nie boją się ryzyka.

Jak zdobywa się talent? Prof. Szmidt dał prostą odpowiedź: – Ćwiczyć, ćwiczyć, ćwiczyć. Przedstawił także od wieków sprawdzający się schemat: 3 godziny dziennie x 10 lat = wybitne osiągnięcia. Ważny element w całej układance stanowi osoba mistrza, mentora, przewodnika.

Uzdolnione dzieci mają też swoje wady. Często zajmują pozycję lidera w grupie, potrafią być zarozumiałe, pyszne, nierzadko lekceważą innych, są egoistami, cechuje je chwiejność emocjonalna, dążenie do przesadnej perfekcji, agresywność, nadpobudliwość, pasywność oraz nieśmiałość.

Jak rozpoznać zdolności u dzieci i uczniów? Poprzez różne testy na inteligencję, konkursy, olimpiady, udział w festiwalach, występach, dzięki obserwacji ich zachowań, analizom wykonywanych przez nich prac.

Prelegent przedstawił rodzicom i nauczycielom trzy sposoby pracy z dzieckiem uzdolnionym – przyspieszenie, wzbogacenie oraz indywidualizacja. Podkreślił, że w rozwoju zdolności pociech ważne są wyjścia do muzeum, teatru, na koncerty, stymulowanie wśród najmłodszych myślenia pytajnego, prezentowanie w specjalnym miejscu prac dziecka, poszerzanie horyzontów, zabawy kreatywne na dworze, w miejscach nieznanych, nie w tzw. gettach osiedlowych. Rodziców przestrzegał też przed nadmiernym dostępem ich dzieci do nowych technologii. – Powstało nowe pojęcie w psychologii: demencja cyfrowa – zanik zdolności poznawczych występujący wśród nastolatków – wyjaśniał, dodając, że dziecko rozwija się wówczas, gdy samodzielnie pisze, czyta, biega, spędza dużo czasu aktywnie na dworze, a nie pasywnie przed "edukacyjnymi grami".

Na koniec prelegent przedstawił, jak zdolny może być nauczyciel. Uwagi z dzienniczka: "Uczeń rozmawia podczas dyskusji" albo "Mimo ciągłych uwag, uczeń ciągle żywy".

Profesor Krzysztof Szmidt jest prezesem Polskiego Stowarzyszenia Twórczości, wykładowcą pedagogiki i psychopedagogiki twórczości oraz przedmiotu "kreatywność w zarządzaniu" na studiach dziennych i podyplomowych.

Prelegent jest także współtwórcą psychodydaktyki twórczości, jako nowej subdyscypliny pedagogicznej, konsultantem ds. kreatywności w koncernie Masterfoods (1998–2002) i w Wydawnictwach Szkolnych i Pedagogicznych.

W poniedziałek w Katowicach-Bogucicach wygłosił prelekcję: "Patent na talent, czyli jak przekuć ciekawość świata na efekty w nauce?". Spotkanie wpisuje się w cykl spotkań dla rodziców "Kocham i wymagam", organizowanych w ramach projektu edukacyjnego "Węgielek".