Adam Pietryga odcyfrowywał kolejne listy, zapisane ołówkiem kopiowym na pożółkłych kartkach. Nie ulegało wątpliwości, że chłopak, który jest ich autorem, miał wiarę w Boga i... poczucie humoru. 16 kwietnia 1944 r. relacjonował, że w wojsku zachowuje się tak, jak mu mama i tata doradzili: „jo dycko łostatni to mie przezywajom du ferfluchte aszlok a mie to ani wrzyci nie szczybie belle mi jest dobrze”.

Dowództwo Wehrmachtu tolerowało pisanie listów po polsku tylko przez żołnierzy z terenów wcielonych do Rzeszy, którzy nie znali niemieckiego. Mieli prawo do korespondencji – żeby żołnierz miał wysokie morale.

Na źymi pisać

Są i listy z frontu w północnej Francji. 15 czerwca 1944 r. Józef napisał: „Kochani łojcowie ale śe niegorszcie rze wom tak brzytko pisza bo tu nima stoła ani stołka yno tak na źymi wom to pisza bo wiycie że w leśe nima nic yno trzeba na źymi pisać”.

W następnych zdaniach znajdują się rzeczy, które absolutnie nie powinny przejść przez wojskową cenzurę. Gdyby jakiś Niemiec się zorientował, los Józefa byłby marny. Dla ostrożności Ślązak wykropkował tylko część słowa „Anglicy”, żeby cenzor nie zwrócił na niego uwagi przy przeglądaniu: „A wiycie rze tu zlontowali angli.. teras śe już niestarejcie bo śe to chneda skoniczy”.

Młody Ślązak relacjonuje, że Niemcy „zrobiyli na nich agryf”, czyli atak, „ale to nic niepomogło yno idom dali”. I mocne słowa: „fszystko się podd... a jeszcze możno sjadom kam idzi, za mieśonc to już byda wdoma napewno. Teras my tu se bokry budujemy do spanio z drzewa” – napisał. I dodał, że „jak przydzie wieczor to nieidzie usnoci”.

Dlaczego nie można usnąć? Bo aż ziemia się trzęsie, „co tak jeżczom na tysionce”. Można się domyślić, że nad głowami Józefa i innych chłopaków w mundurach Wehrmachtu sunęły z ogłuszającym, basowym hukiem tysiące alianckich samolotów, lecących z dywanowymi nalotami w głąb III Rzeszy.