Apostolstwo w Kościele jest dziełem Ducha Świętego.
Podstawy teologiczne apostolstwa świeckich
Apostolstwo jest zadaniem całego Kościoła, jako Ciała Mistycznego Chrystusa zmierzającego do tego, „aby uczynić wszystkich ludzi uczestnikami zbawczego odkupienia i aby przez nich skierować cały świat rzeczywiście do Chrystusa". Sobór Watykański II apostolstwo rozumie jako ewangelizację i uświęcenie ludzi, oraz odnowę porządku doczesnego w Jezusie Chrystusie. Kościół sprawuje to apostolstwo poprzez wszystkie swoje członki, jednak na różne sposoby. Powołanie bowiem chrześcijańskie jest z natury swojej powołaniem do apostolstwa.
Istnieje więc jedno powszechne apostolstwo Kościoła, w którym uczestniczą zarówno duchowni, jak i świeccy. „Ponieważ zaś właściwością stanu ludzi świeckich jest życie wśród świata i spraw doczesnych, dlatego wzywa ich Bóg, by ożywieni duchem chrześcijańskim, sprawowali niczym zaczyn swoje apostolstwo w świecie".
„Obowiązek i prawo do apostolstwa otrzymują świeccy na mocy samego zjednoczenia swojego z Chrystusem - Głową", czyli wprost od Chrystusa. Podstawowym źródłem apostolstwa jest więc zjednoczenie z Chrystusem przez chrzest i bierzmowanie. W sakramencie chrztu św. przede wszystkim ma swój początek „królewskie kapłaństwo wiernych“. Realizuje się ono nie tylko przez udział w liturgii, ale również w codziennym życiu oddanym Bogu. „Wszystkie bowiem ich uczynki, modlitwy i apostolskie przedsięwzięcia, życie małżeńskie i rodzinne, codzienne prace stają się duchowymi ofiarami miłymi Bogu” i głoszą chwałę Bożą.
Sakrament bierzmowania jako sakrament dojrzałości chrześcijańskiej w sposób szczególny przygotowuje świeckich do apostolstwa. Wierni „przez sakrament bierzmowania jeszcze ściślej wiążą się z Kościołem, otrzymują szczególną moc Ducha Świętego i w ten sposób jeszcze mocniej zobowiązani są, jako prawdziwi świadkowie Chrystusowi, do szerzenia wiary słowem i uczynkiem oraz do bronienia jej. Spośród darów Ducha Św. szczególnie uzdalniającym do działania apostolskiego jest dar mądrości i męstwa.
Czynny udział wiernych w Eucharystii świętej oraz żywy kontakt ze Słowem Bożym podtrzymuje i ożywia ich działanie apostolskie. Eucharystia „pobudza wiernych, aby żyli w doskonałej jedności i zachowywali w życiu to, co otrzymali przez wiarę. Owocność apostolstwa świeckich zależy więc od ich zjednoczenia z Chrystusem zgodnie z Jego słowami: „Kto trwa we mnie, a ja w nim, ten przynosi owoc obfity, ponieważ beze mnie nic nie możecie uczynić”
Apostolstwo w Kościele jest dziełem Ducha Świętego, który działa od początku istnienia Kościoła w całym Ludzie Bożym, udzielając charyzmatów zarówno duchownym, jak i świeckim jego członkom. Przez charyzmaty rozumie Kościół nie tylko nad zwyczajne dary Ducha Św., ale również zwyczajne uzdolnienia i przymioty dane ludziom dla pożytku całej wspólnoty. Otrzymane charyzmaty nakładają obowiązek apostolstwa.
Obowiązek apostolstwa wypływa również z przykazania powszechnej miłości, do której wezwani są wszyscy członkowie Ludu Bożego. Każdy bowiem czyn wykonany z miłości bliźniego, będący świadectwem danym Ewangelii, jest czynem apostolskim. Wszyscy chrześcijanie powołani zostali przez Jezusa Chrystusa do świętości: ,,Bądźcie więc wy doskonali, jak doskonały jest Ojciec wasz niebieski". Kościół uznaje zasadniczą jedność doskonałości chrześcijańskiej obejmującą cały Lud Boży przy równoczesnej wielości dróg wiodących do niej. Świeccy mają dążyć do świętości własną drogą, wypełniając swoje obowiązki stanowe, zawodowe i społeczne. Obowiązki te nadają duchowości świeckich swoistą odrębność. Połączenie życia wewnętrznego z pełnieniem obowiązków codziennych jest warunkiem owocnego apostolstwa świeckich. Wyraża się ono w świadectwie wiary, nadziei i miłości dawanym w konkretnych sytuacjach życiowych.
W świetle wiary powinni świeccy ,,trafnie osądzać prawdziwe znaczenie i wartość rzeczy doczesnych i poświęcać się kształtowaniu oraz doskonaleniu porządku spraw doczesnych w duchu chrześcijańskim". Konieczne jest do wypełniania tych zadań zdobywanie jak najlepszych kwalifikacji zawodowych, a także przygotowania do życia rodzinnego oraz rozwijanie postawy społecznej. W dziele odnowy porządku doczesnego współdziałają świeccy z duchownymi. Duchowni winni wyłożyć jasno zasady nauki Kościoła dotyczącej celu stworzenia i używania rzeczy doczesnych, oraz stawić do dyspozycji ludzi świeckich pomoce moralne i duchowe. Natomiast świeccy mają „podjąć trud odnowy porządku doczesnego jako własne zadanie i spełniać je bezpośrednio i zdecydowanie". Świeccy dzielą się z duchownymi swoją znajomością świata i jego problemów.
Podstawowym założeniem w pracy apostolskiej duchownych i świeckich jest jedność wypływająca z przynależności do Mistycznego Ciała Chrystusa. Stąd wywodzi się zasada, że do istoty apostolstwa należy łączność z tymi, „których Duch Święty ustanowił, by kierowali Kościołem Bożym". Stopień tej łączności zależy od rodzaju apostolstwa. We wszystkich dziedzinach apostolstwa wymaga Kościół od świeckich i duchownych braterskiej współpracy, szacunku i wzajemnego zaufania. W czasach przedsoborowych w centrum uwagi Kościoła znajdowało się apostolstwo zrzeszone prowadzone przez różne organizacje. Obecnie, podkreślając obowiązki świeckich płynące z chrztu i bierzmowania, przypomina się również niezastąpioną rolę apostolstwa indywidualnego, które ,,stanowi początek i warunek wszelkiego apostolstwa świeckich".
Wraz z apostolstwem indywidualnym rozwijają się różne formy apostolstwa zespołowego, nie koniecznie zrzeszonego, podejmowanego w oparciu o grupy nieformalne świeckich. Dlatego wierni niech sprawują swoje apostolstwo we wzajemnej łączności. Niech będą apostołami zarówno w swoich społecznościach rodzinnych, jak i w parafiach i diecezjach, które same w sobie wyrażają wspólnotowy charakter apostolstwa. „Apostolstwo więc zespołowe odpowiada doskonale zarówno ludzkim, jak i chrześcijańskim wymogom wiernych, a zarazem ukazuje znak wspólnoty i jedności Kościoła w Chrystusie, który powiedział: ,,Gdzie bowiem dwaj albo trzej zgromadzeni są w imię moje, tam i ja jestem pośród nich” .