Co ty wiesz o Jacku?

Przemysław Kucharczak

publikacja 09.10.2012 22:00

– Św. Jacek jest na ustach wszystkich Amerykanów, którzy jednak najczęściej nie wiedzą, że to św. Jacek z Polski – mówił Zbigniew Borkowski z Gdańska, założyciel portalu www.jacek.iq.pl.

Co ty wiesz o Jacku? Ks. Arkadiusz Nocoń na spotkaniu "Jacek Odrowąż - święty wciąż do odkrycia" 9 października w Katowicach. Kapłan ze Śląska odszukał w Rzymie mnóstwo zapomnianych śladów św. Jacka Przemysław Kucharczak/GN

W Katowicach odbyło się niezwykle ciekawe spotkanie "Św. Jacek Odrowąż – święty wciąż do odkrycia". Do auli Wydziału Teologicznego UŚ w Katowicach przyjechał z Rzymu dr Roberto Fusco, wykładowca kultury i literatury bizantyjskiej na Papieskim Uniwersytecie Salezjańskim w Rzymie. Opowiadał, jak ks. Arkadiusz Nocoń, pracujący w Watykanie Ślązak, przyszedł przed kilku laty do niego i zaczął z entuzjazmem opowiadać o św. Jacku, że to wielki święty i wielki Polak, że był patronem Polski. – Moja reakcja była taka: „A kto to był w ogóle? – śmiał się dr Fusco na spotkaniu w Katowicach. – A dzisiaj jestem chyba jedynym autorem, który pisze o obecności św. Jacka w ikonografii – dodał.

Dr Fusco przygotował wystąpienie na międzynarodowe sympozjum poświęcone św. Jackowi, które zorganizowała archidiecezja katowicka 5 lat temu w Rzymie, z okazji 750-lecia śmierci świętego. Kiedy dr Fusco zagłębił się w temat, ze zdumieniem odkrył, że Włochy są pełne wspaniałych obrazów poświęconych temu świętemu dominikaninowi z Polski. I to nie namalowanych przez jakichś malarzy drugoligowych, lecz przez najwybitniejszych artystów świata z XVI i XVII stulecia. Co więcej, ku jeszcze głębszemu swojemu zaskoczeniu, odnalazł całe cykle wspaniałych obrazów poświęconych świętemu z Polski, o którym dotąd nic nie słyszał. Np. w Piacenzy odnalazł serię 17 obrazów poświęconych św. Jackowi. Kiedyś istniała tam kaplica, która była dosłownie pokryta tymi obrazami. Dziś kaplicy już nie ma, ale malowidła ocalały. – Malowało te obrazy dziewięciu różnych malarzy. O, w tej scenie św. Jacek wskrzesza chłopaka, który utonął w rzece – pokazywał dr Fusco na slajdach.

Opowiadał też wraz z ks. Arkadiuszem Noconiem, jak odnaleziono sztandary z kanonizacji Jacka, na których święty był namalowany. – Szukali tych sztandarów wszyscy. Mówiono nam, że nie ma, że spłonęły, że zawieruchy wojenne... Aż dwa lata po sympozjum zmarł w Krakowie dominikanin ojciec Adam Studziński. Przy porządkowaniu jego rzeczy odnaleziono... właśnie te dwa zaginione sztandary z kanonizacji św. Jacka – mówił ks. Nocoń. – Proszę zobaczyć na slajdzie, one są namalowane, o, tutaj, na freskach w Bazylice św. Sabiny na Awentynie w Rzymie. Już od 400 lat można te sztandary oglądać na freskach w Rzymie, a teraz odnaleziono je w Krakowie – mówił.

Znalezisko opisał "Gość Niedzielny", a wtedy sprawa zyskała pewien rozgłos. Wkrótce do ks. Arka i dr. Roberta Fusco podszedł jeden z włoskich profesorów. „Co wyście narobili! Musiałem wycofać książkę z drukarni! Bo napisałem w niej, że pierwsze wizerunki świętych na sztandarach pojawiły się w połowie XVII wieku, a wy piszecie, że w końcu XVI! Musiałem przerobić ostatni rozdział i wnioski końcowe!”.

W ten sposób św. Jacek wrócił na usta naukowców, którzy wkrótce na jednym z sympozjów naukowych przez dwie godziny dyskutowali o najstarszych na świecie sztandarach poświęconych świętym, odnalezionych w Krakowie.

Dr Fusco na koniec rozśmieszył zebranych jeszcze osobistą anegdotą. – Zgubiłem swój komputer w Neapolu. To, że w Neapolu, jest bardzo ważne, bo jak ci się coś zgubi w Neapolu albo ci tam coś ukradną, to na pewno już tego więcej nie zobaczysz... Otóż, ks. Arcadio zmusił mnie wtedy, żebym się pomodlił do św. Jacka – dr Fusco wskazał na ks. Arkadiusza Noconia. – No i zdarzył się cud: neapolitańczyk oddał mi cały komputer i wszystko, co było w środku – powiedział, wywołując salwę śmiechu wśród słuchających.

Pamięć o św. Jacku została wymazana ze świadomości Polaków w czasie zaborów. Polacy zapomnieli, że Jan III Sobieski przed odsieczą Wiednia najdłużej modlił się u grobu św. Jacka w Krakowie, a już po bitwie poprosił papieża, żeby ustanowił Jacka głównym patronem Polski. Papież tę prośbę spełnił. Dziś jednak Jacek już jako patron Polski nie występuje. Pamiętają o nim tylko Ślązacy. No i czasem jeszcze ktoś na świecie. Zbigniew Borkowski, twórca portalu www.jacek.iq.pl, doszukał się dwóch diecezji w Ameryce, którym patronuje św. Jacek – w Kanadzie i w Ekwadorze.

– Ostatnio został też patronem diecezji na Filipinach. Najwyższa granitowa kolumna świata nosi imię św. Jacka. A także amerykański okręt wojenny USS San Jacinto, nazywany „Misjonarzem Pokoju”, bo jego zadaniem jest ochrona przed atakiem nuklearnym. Św. Jacek jest na ustach wszystkich Amerykanów, którzy jednak najczęściej nie wiedzą, że to św. Jacek z Polski. Spierałem się kiedyś z admirałem Czajkowskim, który twierdził, że nie ma takiego okrętu, jak św. Jacek. Dopiero, kiedy powiedziałem „San Jacinto”, powiedział: „To jest okręt, który wprowadzał polską marynarkę w struktury NATO, a ja w czasie tej uroczystości dowodziłem”. Okazało się, że San Jacinto z tej okazji przypłynął do Gdyni, na jego pokład weszli polska admiralicja i duchowieństwo, a nikt z nich nie wiedział, że to okręt noszący imię polskiego świętego. Trudno poszukiwać kultu św. Jacka na świecie, bo w różnych językach różnie się wymawia i zapisuje jego imię – mówił z pasją Zbigniew Borkowski, z wykształcenia inżynier, właściciel firmy działającej w branży energetycznej.

Po tamtej rozmowie ze Zbigniewem Borkowskim admirał Czajkowski napisał do dowódcy USS San Jacinto list z pytaniem, skąd się wzięła nazwa tego okrętu. Wyczerpująca odpowiedź przyszła po pół roku, z pieczątkami CIA i innych służb. Okazało się, że dowódca okrętu zlecił badania historyczne Ministerstwu Wojny, żeby odpowiedzieć admirałowi Czajkowskiemu.

Każdy Amerykanin zna nazwę San Jacinto. Niewielu kojarzy ją jednak z polskim świętym, lecz z nazwą miasta i rzeki w Teksasie, nad którą została stoczona jedna z najsłynniejszych bitew w czasach kształtowania się Stanów Zjednoczonych. Teksański generał Houston rozgromił w niej w 1836 roku armię Meksykanów i wziął do niewoli dyktatora Meksyku Santa Annę. – Chcemy dotrzeć do Amerykanów z informacją, skąd w ich umysłach i podręcznikach wzięło się imię św. Jacka. Powoli to już robimy – mówił Zbigniew Borkowski, opowiadając o działaniach Polonii amerykańskiej. Pokazał też na slajdzie plakat, wiszący na ulicy San Jacinto w jednym z miast Kalifornii. Jest na nim namalowany święty Jacek w dominikańskim habicie, dźwigający potężną, przerysowaną w swoim ogromie figurę Matki Bożej. Napis na plakacie dopowiada: "Ciężar staje się lekki, gdy niesiony jest z ochotą".

Św. Jacek jest jedynym Polakiem wśród 138 świętych na kolumnadzie Berniniego wokół Bazyliki św. Piotra w Rzymie. Jego obrazy wiszą w kościołach na całym świecie, ale dziś rzadko kto umie tam rozpoznać, co to jest za święty. Na spotkaniu w Katowicach raz za razem padały słowa, że sami jesteśmy temu winni. Zamiast o świętym Jacku opowiadać światu, zapomnieliśmy o nim nawet we własnym kraju. – Wielu z nas było w Lourdes. Tam figura św. Jacka stoi u wejścia do bazyliki, tak blisko Matki Bożej. Wszyscy muszą koło tej figury Jacka przejść. Musimy coś zrobić, żeby był on bardziej rozpoznawalny w świecie – apelował Zbigniew Borkowski.

Okazją do spotkania w Katowicach była 775. rocznica śmierci św. Jacka oraz 5. rocznica pielgrzymki metropolii katowickiej do Rzymu. Pięć lat temu odbyło się też w Rzymie międzynarodowe sympozjum, zorganizowane przez archidiecezję katowicką. Księgarnia św. Jacka wydała też właśnie książkę „Św. Jacek Odrowąż. Apostoł Północnej Europy”, w której można przeczytać materiały z tamtego rzymskiego sympozjum.